Het zelfklevende etiket ⬤
Waar Geostick in 2024 de honderdste verjaardag viert, bestaat het zelfklevende etiket datzelfde jaar bijna negentig jaar. Een rijke geschiedenis, waarin Geostick in Nederland als pionier gezien wordt. De innovatie is in 1935 in Amerika ontwikkelt door de heer Stanton Avery, de oprichter van het bedrijf Avery Adhesives (nu: Avery Dennison).
De etiketten werden gemaakt met een rubberlijm waardoor ze met simpel aandrukken uit zichzelf bleven plakken (ook wel pressure sensitive labels genoemd). Wanneer je kijkt naar de huidige samenstelling van het zelfklevende etiket, heeft dit etiket een heuse evolutie doorgemaakt.
In 1939 verwierf Gepi het alleenrecht voor de verkoop en productie van zelfklevende etiketten op de Nederlandse markt. In de begin jaren van het zelfklevende etiket werden deze op reliëfpersen gedrukt en in het geheel uitgestanst. Er zat een splitje in het grondpapier waardoor je dit eraf kon halen. Het papier van Avery kwam uit Zwitserland, maar door het uitbreken van de oorlog was deze productielijn van korte duur.
Exclusieve rechten
Na de oorlog klopte een vertegenwoordiger van de Archer Contact Company uit Californië op de deur van het Gepi-kantoor in Amsterdam. Hij bood een licentie aan voor het maken van zelfklevend papier. Dit waren exclusieve rechten, er werd namelijk per land één licentie afgegeven. De directeur van Archer was afkomstig van Avery en wist zodoende Pieter Berveling te vinden.
De licentie bestond uit een inlijn coater voor zelfklevend papier met een stansunit voor het stansen van blanco pressure sensitive labels er achteraan. Plus natuurlijk de formules voor de coating van het grondpapier en de bijhorende lijmen. Gepi nam de licentie aan en liet de machine bouwen.
Zonder tegendruk geen etiket
De productie van het zelfklevende papier werd gestart op de zolder van een oud pakhuis in het centrum van Amsterdam. Albert en Jan, de twee zonen van Pieter Berveling maakten daar, vaak in het weekend, het zelfklevende papier volgens de licentie. Het eerste grondpapier was een regelrechte ramp. Na enkele maanden zaten de etiketten muurvast op het grondpapier.
Men zei dan ook dat dit een belachelijk product was aangezien het ook nog eens duurder was dan een lik-plaketiket. De broers Berveling lieten zich niet uit het veld slaan en bleven in hun zelfgemaakt laboratorium op zolder experimenteren om de etiketten te verbeteren. De doorbraak kwam in de vorm van siliconen grondpapier. Dit zorgde ervoor dat de etiketten zich niet gingen hechten aan het grondpapier. De volgende uitdaging was het doorstansen van het grondpapier. Het aflopen van de licentie bood Gepi de kans om de machine hierop aan te passen en dit leverde direct een verbetering op met het stansen.
Hinderwet: verplaatsing van productie
Ruimtegebrek en restricties door de Hinderwet noodzaakte Gepi om begin 1958 de afdeling ‘gommeren zelfklevende papieren’ te verplaatsen naar Bussum. Voor de productie van de zelfklevende etiketten werd immers een benzine gebruikt (kookpunt benzine, vergelijkbaar met vliegtuigbenzine) welke onder douanetoezicht stond. Hierom werd een bedrijfspand gehuurd op de Berenstijnerlaan 43 en een specialistische gommeerder aangenomen. Bert Berveling woonde zelf in Bussum en reed dagelijks op en neer naar Amsterdam. Hij reed dan met de bestelwagen langs de Berenstijnerlaan om de rollen zelfklevend papier mee te nemen naar Amsterdam en leverde onderweg de lege lijmblikken af op de afvalstortplaats van Ankeveen. Bij de bouw van de nieuwe fabriek in Uithoorn werd een garage voorzien als gommeerafdeling. Vanwege het formaat van de afdeling binnen Gepi en de groei bij Avery, werd de gommeerafdeling in 1963 opgeheven.
In de productietijd tussen 1956 en 1963 werd er in totaal iets meer dan 1 miljoen m3 geproduceerd; het eerste was goed voor ongeveer 18.000 m3, waarin het laatste jaar de productie was opgelopen tot 213.000 m3.
Gepi, onder leiding van de heren Berveling, was een pionier in de productie van zelfklevende etiketten en zelfklevend papier in Nederland en België.
Meer lezen?
Dit artikel is een artikel in de reeks artikelen die wij plaatsen over onze honderdjarige geschiedenis. Duik mee in het verleden op onze 100-jaar pagina!